آرشیو, سطح یک, شماره‌ی ۲۴، تابستان ۱۴۰۱, فضا, فضا و دموکراسی, فضا و فلسفه

فوکو و تاریخ فضایی

مناسبات فضایی‌ در همه‌ی تاریخ‌های فوکو از غیریت اجتماعی را می‌توان نه به مثابه هندسه‌های صوری بلکه همچون جغرافیاهای محتوایی درک کرد. فیلو می‌گوید فوکو در معرض این خطر است که انگار صرفاً «چرخشی هندسی» را وارد تاریخ‌های خود می‌کند و «عملاً معنایی انتزاعی از فضا را بالاتر از معنایی انضمانی از مکان قرار می‌دهد»، اما در ادامه می‌افزاید که تأکید او بر خاص‌بودگی‌ها از این معضل خلاصش می‌کند.

آرشیو, سطح سه, شماره‌ی ۲۴، تابستان ۱۴۰۱, فضا, فضا و دموکراسی

آیا کوروش کبیر،‌ هخامنشی بود؟ نگاهی به استدلال‌های دنیل تی. پاتس درباره‌ی تبار غیرایرانی کوروش

به زعم پاتس آنچه ما امروز آن را پرژن امپایر می‌نامیم در واقع یک امپراتوری انشانی بوده که کوروش، شاه انشان آن را پایه‌گذاری کرده است، آنگاه شکل‌گیری آن را نباید تکوینی بدیع تلقی کرد بلکه بیشتر بیانگر نوعی احیا است.

آرشیو, سطح یک, شماره‌ی ۲۳، بهار ۱۴۰۱, فضا, فضا و برنامه‌ریزی, فضا و دموکراسی

صنعتی‌شدن و شهری‌شدن

صنعتی‌شدن در واقع نقطهٔ آغاز ماست برای تأمل‌کردن در امروزمان. شهرها اما سال‌ها پیش از صنعتی‌شدن وجود داشته‌اند. این نکته هرچند پیش‌پاافتاده به‌نظر می‌رسد اما جوانب آن به‌اندازهٔ کافی واکاوی نشده است.

آرشیو, فضا, مجموعه مقالات

مجموعه مقالات‏ ۱۴۰۰ ویژه‌ی نوروز ‏۱۴۰۱‏ ‏

آنچنان که رسم و اسلوب ماست، تمام این متون حول محور نظریه‌ی انتقادی فضا می‌چرخند؛ برخی با تاکید بر شهر/شهری‌شدن، برخی دیگر با تاکید بر فضای ملی، و بین‌المللی. اما مقالات منتشرشده در سال گذشته چند تفاوت کلیدی با سنوات پیشین داشته‌اند. اول آنکه تنوع حوزه‌ای مقالات گسترش یافته‌است. بر سبیل همیشگی متونی با موضوع اقتصاد سیاسی، نظریه‌ی برنامه‌ریزی و طراحی شهری، تولید فضا، رویکردهای فوکویی، دلوزی، و نظریه فمینیستی در این مجموعه پیدا خواهید کرد.

سطح دو, شماره‌ی ۲۳، بهار ۱۴۰۱, فضا, فضا و دموکراسی

ایران همچون ملتی خیالی: نگاهی به کتاب طردشده‌ی مصطفا وزیری، مرتدی در مذهب ایران‌شناسی

از دید وزیری، هویت ملی یک توهم‌ تاریخی است. او شرح می‌دهد که چگونه برداشت‌های اروپایی از ملت و ‏ناسیونالیسم، تاریخ‌نگاری را با نظریه‌ی نژادی کتاب شکل‌گیری مفهوم هویت ملی را می‌کاود و استدلال می‌کند که برآمدنِ شرق‌شناسی، ایده‌ی نژاد آریایی، و ‏دسته‌بندی‌های زبانی (مانند زبان هندواروپایی و یا زبان‌های ایرانی) چگونه همبسته و در راستای ایجاد و تقویت یک ‏تاریخ‌نگاریِ الیتیستیِ سوگیرانه و غیرواقعی بوده‌اند.‏درآمیخته است. ‏

آرشیو, سطح یک, شماره‌ی ۲۳، بهار ۱۴۰۱, فضا, فضا و فلسفه

فضا و تاریخ در هستی و زمان هایدگر

یافتن سرنخ‌هایی که فضامندی اندیشه‌ی هایدگر را نشان دهند دشوار نیست. او از همان آثار اولش واژه‌ی دازاین را بکار برد که در مقام اسم یعنی «وجود»، و در مقام فعل به معنی «آنجا بودن» است. اگر این واژه تجزیه شود، یا آن را به همراه خط تیره به شکل دا-زاین بنویسیم، چنانکه هایدگر غالباً چنین می‌نویسد، از نظر لغوی یعنی «آنجا-بودن»، «بودن-آنجا».

سطح یک, شماره‌ی ۲۳، بهار ۱۴۰۱, فضا, فضا و سرمایه

فرآیند شهری در دوره‌ی سرمایه‌داری؛ چارچوبی برای تحلیل

در تفسیرم از فرآیند شهری در نظام سرمایه‌داری بر دو مضمون به‌هم‌پیوسته‌ی انباشت و کشمکش طبقاتی تمرکز خواهم کرد. این دو مضمون آنچنان به یکدیگر گره‌خورده‌اند که گویی دو روی یک سکه‌اند- دو پنجره‌ی  متفاوت که از روزنه‌یشان کلّیت کردوکارهای سرمایه‌داری بر ما آشکار می‌شود. خصلت طبقاتی جامعه‌‌ی سرمایه‌داری در سلطه‌ی سرمایه بر کار نهفته است.

فضا, فضا و دموکراسی

دورین مسی، دولت ملی و تولید فضا: ‏ فراروی از ژئوپلیتیک و تاریخ‌نگاری جریان غالب

دورین مسی استدلال می‌کند که مرزهای دولت‌های ملی فقط یکی از شیوه‌های بسیاری برای سازماندهی روابط قدرت است. مشکل این شکل سازماندهی اما این است که پیچیدگی‌های فضای اجتماعی را به زور، سرکوب، همگن و یکدست می‌کند. مسی به ما یادآور می‌شود که مرزهای دولت ملی به اتکای قدرت سیاسی، تدابیر حقوقی و زور فیزیکی تولیدشده و پابرجا مانده‌اند.

آرشیو, سطح یک, شماره‌ی ۲۳، بهار ۱۴۰۱, فضا, فضا و دموکراسی, فضا و فلسفه

میان مارکس و هایدگر: سیاست، فلسفه و تولید فضای لوفور

کار مارتین هایدگر برای درک پروژه‌ی فکری آنری لوفور اهمیت بسزایی دارد. هایدگر در کنار سه متفکر تأثیرگذارِ لوفور- هگل، مارکس و نیچه- قرار دارد. منتها هایدگری که به نحوی خاص تفسیر می‌شود و در بوته‌ی نقد مارکسیستی قرار می‌گیرد، بر روی پایش قرار داده می‌شود، روی زمین قرار می‌گیرد و واقعی می‌شود.

آرشیو, سطح یک, شماره‌ی ۲۳، بهار ۱۴۰۱, فضا, فضا و دموکراسی, فضا و فلسفه

پل ویریلیو؛ از جنگ محض تا دولت انتحاری ‏

از دید ویریلیو جنگ واقعاً به پایان نمی‌رسد، بلکه شتاب می‌گیرد، و هرچه بیشتر به شکل محضِ خود نزدیک می‌شود. در زمانه‌ای که مفتونِ «سیاستِ» همه‌چیز بوده است، ویریلیو در عوض بر حسب جنگ اندیشید. مدرنیته یعنی نبرد در مقیاس‌هایی که هر دم فزونی می‌گیرند: مقیاس‌هایی که از امر تاکتیکی به امر استراتژیکی [راهبردی] و به امر لجستیکی [توشه‌آمایی، تدارکات سازوبرگ، آماده‌سازی] بسط می‌یابند.